Artificial Narrow Intelligence (ANI) - Süni Zəka haqqında bilmədiklərimiz. (2-ci hissə)
07.05.2017
Farid Pardashunas
Qısa bir zamandan sonra yenidən sizinləyəm. Əvvəlki
yazımda Aİ və ANİ haqqında qısa məlumat
vermişdim. İndi yazacağım isə ANİ-nin davamı, yəni Part2-dir. Part 1-i buradan
oxuya bilərsiniz: http://goo.gl/CZ6owr
İlk olaraq
kiçik bir misal gətirim. Əgər əlimizdə keçmişdəki birini gələcəyə gətirmək qüvvəsi
olsaydı, təsəvvür edin 1750-ci illərdə müharibələrdə iştirak edən qardaşın
birini 2015-ci ilə gətiririk və sosial kütlənin arasına buraxıb izləyirik.
Onunla birlikdə addımlayaraq etdiyi hərəkətləri və reaksiyaları görə bilərik,
amma nə hiss etdiyini dəqiq deyə bilmərik. Fikrimcə nə şok olardı, nə təəccüblənərdi,nə
də brainstorm yaşayardı, çox güman ki qardaş ölərdi. Burada maraqlı fakt ilə
qarşılaşırıq.Əgər əlimizdəki qüvvəni istifadə edib daha da geriye getsək, məsələn
1500ci illərdə yaşayan başqa bir qardaşı 1750-ci ilə gətirib ətrafda baş verənləri
göstərək. Qardaş bu zaman şok olacaq,amma ölməyəcək, cünki 1500-1750 il arası
baş verən dəyişikliklər, 1750-2015 illərindəki dəyişiklikdən çox geri qalır.
Çatmaq istədiyim nöqtə odur ki, yaxın gələcəyə proqnoz verərkən heç vaxt əvvəlki
vaxta baxıb verməyin. 2 faktoru qiymətləndirin: 1. Yaxın keçmiş ilə indiki
zamanın arasındakı məsafəni yox, inkişaf sürətini və səbəblərini və 2. Hal-hazırda yaşadığınız inkişafı və dəyişimi analiz
edin. Uğurlu proqnozun əsasını bu 2 yol qoyur.
Indi
isə əsas məsələyə
gələk, ANİ-dən AGİ-ə gedən yola nəzər salaq.
Bildiyimiz kimi insan beyni bizim tanıdığımız
kainatda ən mürəkkəb quruluşlardan biri, bəlkə də ən mürəkkəbidir. İndi isə ən
mürəkkəb substansiyanın yaratdığı ən mürəkkəb sistemi fikirləşin. ANİ-də
dediyimiz kimi bizim beynimizdən fərqi sürətli işləməsidir. Sürətli işləmə yeni
mərhələyə - düşünməyi gətirib çıxardır(determinizm həmişəki kimi yenə özünü
göstərir). Məsələn, Bu günki computer’lərdə asanlıqla mürəkkəb ədədlər üzərində
hesablama apara bilərik, heç bir ləngimə olmayacaq və dəqiq cavab veriləcək.
İndi isə məsələnin qaranlıq nöqtəsindən baxaq. Əslində biz özümüz də hesablaya
bilərik belə dəqiqliklə, tək fərqimiz zaman olacaq. Nə qədər təkmilləşsək də,
istədiyimiz mütləq zamana çata bilməyəcəyik. ( Çox insanlar iddia edir bizim sərhəd
və limitlərimiz var, amma mən bunu qəbul etmirəm). Əslində computer özü də
bizim yaratdığımız proqram ilə işləyir, verilən əmrləri yerinə yetirir amma
"fikirləşə” bilmir. Deməli düyün nöqtə fikirləşməkdi. Məhz AGİ-in əsas xüsusiyyətlərindən
biri budur(AGİ mövzusuna çalışıram cox girməyim,növbəti yazıda olacaq). Bu gün
ANİ kitabda şəkillərə baxıb tanıya bilər, ya da google’a şəkil yükləməklə bənzərini
tapa bilərik. Belə bir sual verim? Əgər tanıyırsa,mənasını da başa düşürmü?
Hal-hazırda Google bunu etmək üçün milyardlar xərcləyir. Gəlin biraz da dərin
fikirləşək, bizə vaxt itkisi cəhətdən çətin görünən işlər – mürəkkəb
hesablamalar, dil tərcüməsi computer üçün çox asandı, amma asan işlərlə məşğul
olarkən bəzi hərəkətlər - əvvəlcədən
görmə,hərəkət etmə,qavrayış,dərk etmə,fikirləşmə computer üçün çox çətindir (
indilik çətindi). AI fikirləşməyi tələb edən
bütün vacib işləri uğurla yerinə yetirir, lakin insanların(həmçinin
heyvanların) düşünmədən etdiyi hərəkətlərdə uğurlu olmur(fail) (bu cümləni
comment’də necə başa düşdüyünüzü yazsanız, qısa şəkildə maraqlı
müzakirə aparmaq olar ).
Bu məsələyə
özümüzün tərəfindən yanaşaq. Yuxarıda
saydıqlarımız,hansı ki computer üçün çətindir, bizim üçün cox asandı(etmək).
Onlar bizə çox asan görünür, bu skill’ləri
biz inkişaf nəticəsində,(mən şəxsən birbaşa bu inkişafı təkamül
adlandırıram),milyon illər nəticəsində optimizasiya etmişik. Biz düşünə,hərəkət
edə və yaxın məsafədə olan istədiyimiz obyektə çata və təsir göstərə bilərik,
çünki bizdə mükəmməl software var -
beyin və bütün bunları idarə edir. Eynilə bu fikirlər Aİ üçün də keçərlidi.
Bu dediklərimizm məhz ANİ və AGİ arasında körpüdür,yoldur,birinin digərinə
çevrilmə mərhələsidir.
Yuxarıda
saydığımız arqument və nəticələr hələki çox da sürətlə baş verməyən informasiya
vahidləridir. AGİ ( human-level intelligent də demək olar) səviyyəsində computerlər
substansiyaları başa düşməklə yanaşı, onları həmçinin fərqləndirəcəklər. Məsələn
hamımızın ən böyük hobbilərindən biri olan film izləməyi misal çəksək, AGİ səviyyəsində
computer bizə Qərb filmlərinin niyə mükəmməl,amma türk filmlərinin bərbad
olmasını izah edərdi.( fans, məsələni ciddiyə almayın,zövqlər müxtəlifdi deyib
keçək).
Və beləliklə Part2 ilə ANİ haqqında yazılmış qısa
araşdırma sona çatır. Bu məqalədə qismən AGİ məsələlərinə də toxundum, çünki əks
halda sərhədsiz olaraq ANİ-ni bitirə bilməzdim. Növbəti mərhələdə AGİ-nin
yaradılması üçün lazım olan mərhələ,səbəb və key point’ləri göstərəcəm. Və növbəti
yazı çox güman ki, biraz uzun olacaq.
Note: 1. Məqalə haqqında fikirlərinizi və 2.
Yuxarıda işarələnmiş cümlə haqqında fikirlərinizi yazmağı lütfən unutmayın.
Abdullayev Javid
Linki kopyala
Həftənin xəbərləri
Whatsapp yaxın zamanda 2 yeni funksiyanı əldə edəcək
Qutusu açılmamış birinci nəsil iPhone modeli 15 Pro Max-dan təxminən 80 qat baha qiymətə satılıb!